Polska. Regiony i miejscowości | Leonzoo.pl
Wybierz dowolną miejscowość ze swojego regionu i poznaj o niej szczegółowe informacje oraz zdobądź więcej wiedzy przyrodniczej o Polsce. Dodatkowo na każdej podstronie znajdziecie szereg poradników związanych z odżywianiem zwierząt domowych oraz opisy różnych karm dla psów i kotów.
Największe miejscowości w Polsce
Wszystkie miejscowości →
Wszystkie regiony w Polsce. Szukaj miejscowości z województwa!
Wszystkie miejscowości →
Jak wygląda fauna Polski? Jakie zwierzęta można spotkać na lądzie czy w Bałtyku w naszym kraju?!
Aby zdać sobie sprawę, dlaczego obecny świat zwierzęcy - nie tylko Polski, ale Europy jest taki, jakim go znamy, należy cofnąć się do młodszych dziejów geologicznych Ziemi, mianowicie do najmłodszych epok trzeciorzędu, pliocenu i epoki czwartorzędu, plejstocenu, która jest ogólnie znana pod nazwą epoki lodowcowej. Pliocen odznaczał się ciepłym klimatem w Europie, lecz ku końcowi jego nastąpiło już pewne ochłodzenie. Fauna europejska w pliocenie miała charakter fauny tropikalnej, zbliżonej w dużej mierze do obecnej fauny Afryki środkowej. Poważną rolę odgrywały w niej małpy, słonie, nosorożce, tapiry i antylopy. Ówczesne warunki klimatyczne pozwalały tym zwierzętom docierać daleko na północ, czego dowodem jest istnienie wówczas hipopotama w Anglii.
Stopniowe ochłodzenie klimatu, które zaznaczyło się na północnej półkuli już w pilocenie, spowodowało na północy wzrost lodów, które w plejstocenie w formie olbrzymiego lądolodu zaczęły się posuwać na południe. Lądolód ten sięgnął w Polsce mniej więcej do linii Kraków - Przemyśl. Wówczas to nie tylko Tatry, lecz inne wysokie partie Karpat i Sudetów miały lodowce, miejscami sięgające poza obręb tych gór.
Pochód lądolodu wywołał na całej półkuli północnej bardzo wielkie zmiany w ówczesnym świecie zwierzęcym. Pierwotna piloceńska ciepła fauna ustępowała na południe, jedne gatunki znajdowały schronienie w daleko na południu położonych ostojach, inne, niezdolne dostosować się do zmienionych warunków życia, ginęły. Pierwsze zlodowacenie (glacjał) nie było bardzo wielkie i lądolód nie sięgał daleko na południe. Wskutek tego pierwotna fauna europejska nie ucierpiała zbytnio od zmienionych warunków bytowych. Podczas cieplejszych okresów międzylodowcowych, kiedy to lodowiec cofał się, część jej powracała na swe pierwotne stanowiska. Dopiero długotrwałe i surowe zlodowacenie (tzw. glacjał Riss) położyło kres istnieniu w Europie ciepłych elementów o charakterze tropikalnym.
Północne gatunki zwierząt, cofając się na południe przed posuwającym się lądolodem, objęły w posiadanie znaczne przestrzenie Europy (renifer np. sięgnął do południowej Francji). Pojawił się mamut, nosorożec włochaty, renifer, leming, a wół piżmowy, obecnie żyjący tylko w Grenlandii i na północy Ameryki Północnej, nie był rzadkim zwierzęciem w Europie środkowej.
Po ostatnim zlodowaceniu nastąpił chłodny i suchy okres stepowy, podczas którego przybyły ze wschodu gatunki stepowe. Niektóre z nich dziś jeszcze żyją w Europie. Z czasem klimat uległ poprawie, nadszedł wilgotniejszy i cieplejszy okres polodowcowy (tzw. atlantycki), podczas którego nastąpił silny rozwój flory drzewnej. Lasy objęły w posiadanie olbrzymie obszary europejskie, a wraz z nimi pojawiła się fauna leśna.
Tak więc już w końcu plejstocenu fauna Europy miała charakter zbliżony do teraźniejszej fauny, a podobieństwo to zaznaczyło się jeszcze bardziej w holocenie, czyli teraźniejszej epoce dziejów Ziemi.
Jak ogólnie można przedstawić oblicze fauny Polski? Jak wygląda świat zwierząt w Polsce?!
Świat zwierząt jest w Polsce stosunkowo mało urozmaicony, czego przyczyną są m. in. niewielkie różnice klimatyczne istniejące pomiędzy poszczególnymi dzielnicami. Wyjątkiem są tu góry, przede wszystkim Tatry i Pieniny, a także nieliczne tereny o podłożu suchym, przepuszczalnym - mniej lub bardziej stepowe, zwane środowiskami kserotermicznymi. Fauna takich środowisk różni się znacznie od fauny obszarów sąsiednich zarówno leśnych, jak też pól i łąk.
Ponieważ znaczne przestrzenie w Polsce nie mają naturalnych granic zoogeograficznych, fauna jej w dużej mierze podobna jest do fauny krajobrazów sąsiednich. Naturalną granicą jest na północy Bałtyk, a na południu Karpaty oraz pasmo Sudetów. Odra nie stanowi granicy zoogeograficznej, gdyż gatunki zachodnioeuropejskie przenikają poza nią dość daleko na wschód. Od fauny Europy wschodniej częściowo odgranicza nas błotnisty obszar Polesia, natomiast od południowego i północnego wschodu droga imigracji dla elementów stepowych jak i północnych jest w dużym stopniu otwarta. Dzięki temu gatunki północne i południowe wkraczają dość daleko w głąb naszego kraju, na różną odległość, w kierunku zachodnim.
Polska, podobnie jak znaczna część Europy środkowej i zachodniej, w małym tylko stopniu zachowała swe pierwotne oblicze biogeograficzne. Dotyczy to przede wszystkim szaty roślinnej, głównie lasów, które pod wpływem niszczycielskiej działalności człowieka uległy w bardzo dużym stopniu zagładzie. W wiekach średnich istniały jeszcze olbrzymie puszcze pełne tzw. grubego zwierza, jak tur, żubr, łoś i niedźwiedź brunatny, w okresie późniejszym jednak, w czasach nowożytnych Europę stopniowo pokryły wielkie przestrzenie pól uprawnych z bardzo zmienioną i zubożałą fauną. Z tego też powodu niekiedy trudno jest odtworzyć dawny stan fauny danego obszaru.
Zwierzęta lasów na nizinach w Polsce. Poznaj fauną tych regionów w naszym kraju!
Pierwotne środowisko lasów nizinnych uległo ogromnemu zniszczeniu, a obecnie wielkie przestrzenie porosłe jednolitym lasem sosnowym nie odzwierciedlają pierwotnego biotypu. Las sosnowy jest tworem sztucznym - dziełem gospodarki człowieka. W pierwotnych puszczach poza sosną bardzo poważną rolę odgrywały takie drzewa jak dąb, buk, jodła, a na północy Polski także świerk. Gatunki zwierząt, które nie mogły się dostosować do warunków bytu spowodowanych zmianą typu drzewostanu i wylesieniem, musiały wyginąć. W wiekach średnich istniał zakaz polowania np. na tury i łosie (polowanie na tego zwierza było przywilejem królewskim lub książęcym). Pomimo ochrony, zwierzęta te występowały coraz rzadziej, a niektóre wyginęły całkowicie. Tur wyginął doszczętnie w 1627 roku, a łosie i niedźwiedzie stały się rzadką zwierzyną. Żubr przetrwał w dobrach królewskich Białowieży jak również w innych rezerwatach.
Pospolity dawniej w całej Polsce niedźwiedź brunatny w początku XIX wieku zamieszkiwał jeszcze lasy kieleckie, a obecnie nieliczne jego okazy żyją w Tatrach i Bieszczadach. Ryś zamieszkuje w Polsce Tatry i Bieszczady, a poza tym Puszczę Białowieską. Bardzo rzadki jest obecnie żbik, zamieszkujący wyłącznie Karpaty. Dawniej wilki żyły w obrębie naszych obecnych granic tylko w Białowieży, gdzie i dzisiaj przebywają. Po II wojnie światowej nastąpiła ze wschodu inwazja wilków, które przez Polskę zawędrowały daleko na zachód Europy. Obecnie wilki zagnieździły się w regionie Olsztyna i w lasach Zamojszczyzny, a także w Gorcach i Bieszczadach.
Ani borsuk, ani lis nie należą w Polsce do zwierząt rzadkich, natomiast bardzo zmniejszyło się pogłowie tępionej u nas kuny leśnej. Norka, wiodąca nadwodny tryb życia, występuje tu bardzo rzadko, jeśli w ogóle nie wyginęła, tępiona podobnie jak kuna ze względu na swe cenne futro.
Będący pod ochroną łoś przebywa w swym dawnym stanowisku jedynie w Puszczy Świsłockiej, poza tym został o sprowadzony do Puszczy Kampinoskiej pod Warszawą. Zwierzę to jest mieszkańcem wilgotnych lasów mieszanych, obfitujących w mokradła z porostem wikliny i kaczeńców, które są jego ulubionym pokarmem. Jelenie żyją najliczniej na zachodzie i północy kraju. Daniel jest gatunkiem pochodzącym z obszaru śródziemnomorskiego, sprowadzonym do Europy środkowej dla celów łowieckich jeszcze w wiekach średnich, podobnie jak w XIX wieku korsykański muflon.
Dzik jest strzelany ze względu na szkody, jakie wyrządza na polach oraz w lasach. Zając bielak, zamieszkujący dawniej okolice Olsztyna, cofnął się pod wpływem cywilizacji na wschód i północ i zapewne w naszych granicach nie występuje. Zając szarak podlega, jak i inne gatunki zwierząt łownych, ochronie, a jego liczebność pozwalała nawet na eksport żywych okazów do krajów Europy zachodniej.
Pod wpływem działalności człowieka nastąpiła też zmiana w faunie ptaków. Nieliczne pary orła bielika żyją pod ochroną na północy Polski. Orzeł przedni, też chroniony, stał się rzadkością w związku z wyrębem lasów. Z tego samego powodu bardzo rzadki jest puchacz. Puszczyk mszarny, będący raczej gatunkiem północnym, zamieszkuje Puszczę Białowieską, a wielka sowa uralska gnieździ się na Mazurach i w Karpatach. W zimie pojawia się u nas północny gatunek sowy - sowa biała, której ojczyzną są północne rubieże Europy i Azji. Z ptaków krukowatych najrzadszy jest kruk, mieszkaniec większych obszarów leśnych, obecnie powiększający swój zasięg w kierunku zachodnim. Pospolitym gatunkiem jest wrona siwa, której zachodni podgatunek - czarnowron (zupełnie czarny) nielicznie odwiedza zachodnie obszary Polski. Znany powszechnie gawron, pospolity w zimie nawet w miastach, częściowo odlatuje od nas na zimę do cieplejszych okolic Europy środkowej i zachodniej, natomiast okazy z północy przylatują do nas na zimowisko. Mieszkańcem lasu iglastego i mieszanego jest orzechówka krótkodzioba, zamieszkująca jako ptak gniazdowy Karpaty, Mazury, Puszczę Białowieską i Góry Świętokrzyskie. W zimie pojawia się z północnego wschodu, w niektórych latach bardzo licznie, orzechówka dlugodzioba, jemiołuszka, rokrocznie nas licznie odwiedzająca, oraz rzadko śnieguła (zięba śnieżna) i sikora lazurowa. Głuszec dawniej zamieszkiwał lasy całej Polski, obecnie żyje tylko w większych kompleksach leśnych niektórych regionów. Jest to mieszkaniec zarówno lasów niżowych jak i górskich, ale nigdzie nie występujący w dużych ilościach. Leśnym kurakiem jest także cietrzew, rozsiedlony lokalnie prawie w całej Polsce. W lesie nizinnym gnieździ się w dziuplach kraska, liczniejsza na wschodzie Polski. Spośród ptaków wróblowatych kulczyk, od dziesiątków lat jako ptak gniazdowy, coraz bardziej rozszerza swój zasięg w kierunku północno - wschodnim. Odwrotnie gil - jako gniazdownik rozprzestrzenił się z północnego - wschodu na zachód. Krzyżodziób świerkowy jest mieszkańcem zarówno niżu, jak i gór.
Najbardziej urozmaicony jest świat ptasi w lesie mieszanym. Dzięki różnorodności pożywienia gnieździ się w nim zwłaszcza wiele ptaków owadożernych.
Podobnie fauna zwierząt bezkręgowych, a przede wszystkim owadów, jest związana z danym typem drzewostanu, wiele bowiem gatunków odżywia się wyłącznie jednym gatunkiem drzewa. Wielkim szkodnikiem lasów sosnowych jest ćma - strzygonia choinówka, żywiąca się wyłącznie igliwiem sosny, podobnie jak ćma - barczatka sosnówka. Największy nasz chrząszcz, jelonek, występuje zazwyczaj w lasach obfitujących w dęby, znacznie rzadziej w sadach. Mieszkańcem wyłącznie dąbrów jest duży chrząszcz kózkowaty - kozioróg wielki.
Na szczególną uwagę zasługują zwierzęta żyjące w ścisłym rezerwacie Puszczy Białowieskiej, jedynym w Europie lesie mieszanym niżowym, który zachował się w pierwotnym stanie. W skład tej fauny wchodzą północne gatunki zwierząt, a niektóre z nich osiągają tutaj swój południowy zasięg w Polsce. Osobliwością Puszczy Białowieskiej jest żubr. Przed I wojną światową żyło tu swobodnie około 700 sztuk. Dzięki opiece królów polskich, a potem kolejnych rządzących, zwierz ten znalazł tu jedyne poza Kaukazem siedlisko. Podczas I wojny światowej niejeden żubra padł od kul żołnierzy, a ostatni białowieski zginął od kuli kłusownika w 1919 roku. Rząd polski sprowadził do Białowieży kilka żubrów z Pszczyny, pochodzących od okazów podarowanych w XIX wieku.
Jelenie i sarny są dość liczne, natomiast łoś został w Białowieży już przed I wojną światową wytępiony, ale jednak udało się je sprowadzić z zagranicy. Liczne są w lasach białowieskich dziki. Z większych ssaków drapieżnych żyje jeszcze w Białowieży wilk i ryś, bardzo różniący się barwą od rysia karpackiego. Faunę ptasią charakterystyczną dla tej puszczy reprezentują takie gatunki jak: puszczyk mszarny, dzięcioł trójpalczasty alpejski i orzechówka krótkodzioba. Niejeden gatunek owadów zamieszkuje w Polsce prawie wyłącznie białowieskie lasy.
Fauna gór. Zwierzęta w Tatrach, Pieninach, Sudetach. Zwierzęta żyjące w górach na południu Polski
Ze wzrostem wysokości zmienia się w górach szata roślinna i świat zwierzęcy. Zmiany te są u nas najlepiej widoczne w Tatrach, gdzie krainy (regiony) biologiczne górskie są dobrze wykształcone. Już w krainie regla dolnego (do 1250 metrów), którego drzewostan składa się z buka, jodły i świerka, widzimy w porównaniu z lasem niżowym poważną różnicę, która zaznacza się wyraźnie w faunie ptasiej i owadziej. Z ptaków brak wilgi, słowika i wielu innych owadożernych oraz dzikich gołębi. Niektóre gatunki motyli, bardzo pospolite na niżu, albo nie sięgają krainy regla, albo są tu dość rzadko spotykane. Charakterystycznym owadem dla tego regionu górskiego jest motyl niepylak apollo. Ściśle chroniony w Polsce, poza Tatrami żyje on w Pieninach i rzadziej w Dolinie Popradu (w Sudetach został zupełnie wytępiony przez zbieraczy niemieckich). Pospolite w reglu dolnym, a sięgające aż do krainy alpejskiej są motyle górówki. Z drzewostanem bukowym związany jest piękny chrząszcz kózkowaty nadobnica alpejska, pozostający pod ochroną. Występuje on nielicznie w Pieninach i liczniej w Bieszczadach. Przedstawiciele fauny karpackiej jest bezskorupowy ślimak barwy granatowej - pomrów niebieski. Z lasem, zwłaszcza iglastym, związana jest sikora czubata. Stałym gniazdowym mieszkańcem lasów górskich jest gil, przylotnym - drozd obrożny. Rzadko występuje tu jego krewny drozd skalny, gnieżdżący się o ile wiadomo, tylko w Tatrach i Pieninach. Mieszkańcem lasów iglastych jest krzyżodziób świerkowy, żywiący się nasionami drzew iglastych. W lasach tych żyje dzięcioł trójpalczasty alpejski, a w Tatrach, w zespołach limby, jak również w Karpatach, przebywa orzechówka krótkodzioba. Trzy gatunki kuraków, żyjących też na niżu, zamieszkują nasze lasy górskie: głuszec tylko w Tatrach, a cietrzew i jarząbek także w innych górach. Rzadkim w lasach karpackich jest puchacz. Orzeł przedni, dawniej dość często spotykany w Tatrach, nie gnieździ się po naszej stronie Tatr. Szukać go należy w Bieszczadach. Charakterystyczny dla urwisk skalnych jest pomurnik, zwany przez górali mentlem. Królem puszcz słusznie można nazwać niedźwiedzia. W Tatrach żyją przedstawiciele tego okazu, pojawia się także w Bieszczadach. Zwierz ten nie jest gatunkiem górskim, lecz ostał się u nas w górach, gdzie znalazł schronienie przed prześladowaniem człowieka. Ryś występuje w Tatrach, a liczniej w lasach sądeckich i Bieszczadach. Rzadko spotykanym mieszkańcem Karpat jest żbik. Po II wojnie światowej pojawiły się w wielu okolicach górskich wilki, które żyją w Gorcach i Bieszczadach. O wiele rzadsze niż na nizinach są w górach borsuki i lisy. Pospolity w górach mały drapieżca łasica, sięga az po hale, rzadszy jest natomiast gronostaj. Kuna leśna w niewielkiej ilości zamieszkuje lasy górskie. Zając szarak żyje w niższych partiach gór, sięgając regla dolnego, gdzie jest bardzo rzadko spotykany. W lasach górskich wiewiórka występuje nie tylko w odmianie rudej, ale dość często ciemnobrunatnej. Lokalnie w Karpatach jak też w Tatrach i Pieninach żyją jelenie. Liczniejsze od nich są sarny.
Powyżej regla dolnego rozpościera się regiel górny o zasięgu wysokościowym około 1550 metrów, w którym las składa się prawie wyłącznie z świerków. Fauna tego regionu górskiego jest uboższa od fauny regla dolnego, ale niezbyt pod względem gatunkowym od niej odmienna. Powyżej lasów górskich rozpościera się kosodrzewina do 1800 metrów. Tutaj charakterystycznym chrząszczem jest biegacz siedmiogrodzki, a z motyli górówka lapońska. W niektórych latach można tu spotkać duże stada krzyżodziobów świerkowych, żywiących się nasionami kosodrzewiny. Charakterystycznymi ptakami tego środowiska są świergotek nawodny i płochacz halny. Oba te gatunki żyją w Tatrach, Karpatach i Sudetach, obejmując swym zasięgiem najwyższe wzniesienia ostatnich dwu pasm. Kopciuszek, zwany przez górali gazdą szałaśnym, dawniej gnieździł się tylko w górach, a obecnie jest dość częstym ptakiem gniezdowym niżu. Wyłącznie w regionie tatrzańskim żyje niewielki gryzoń - polnik karpacki. W Polsce jedynie w Tatrach żyje wysokogórski ssak, kozica, ściśle chroniona. Po naszej stronie Tatr jest ich niewiele, natomiast w Słowackim Parku Narodowym żyje ich więcej. Wysokogórskim ssakiem jest świstak, w Polsce zamieszkujący tylko Tatry.
Fauna tatrzańska w porównaniu z alpejską jest uboga, czego powodem jest znacznie mniejszy od Alp obszar górski i gorsze warunki życia, m. in. chłodniejszy klimat oraz mniej obfita i mniej urozmaicona flora.
Gatunki zwierząt stepowych żyjące w Polsce
Polska nie ma rozległych przestrzeni stepowych. Jedynie niewielkie obszary o podłożu suchym, przepuszczalnym i dobrze nasłonecznione - biotypy kserotermiczne - rozmieszczone są w południowo - zachodniej części kraju. Świat zwierzęcy i roślinność reprezentują tu gatunki stepowe, niektóre o dalekim zasięgu zachodnim. Spośród owadów typowo stepowymi chrząszczami są kózkowate tarańce: taraniec Scopoliego, żyjący w górach Pieprzowych koło Sandomierza i w Niecce Nidziańskiej oraz taraniec płowy, występujący w regionie lubelskim i w okolicy Raciborza. W lubelskim żyje chrząszcz krawiec, żerujący na burakach.
Charakterystycznym ptakiem stepowym jest drop, który występuje w niewielkiej ilości w zachodniej Polsce.
Na wzmiankę zasługują dwa gatunki żyjących u nas ssaków stepowych, mianowicie suseł moręgowany (Dolny Śląsk i Górny Śląsk) oraz suseł perełkowany (Lubelskie). Stepowym gatunkiem jest również chomik, który przystosował się do środowiska pól uprawnych, tzw. stepu kulturalnego. Rozsiedlenie jego sięga daleko na zachód poza granice Polski.
Zwierzęta pól uprawnych w Polsce
Świat zwierzęcy obszarów, które człowiek przekształcił w pola uprawne, niszcząc pierwotne środowisko, jest bardzo ubogi. Spośród gatunków leśnych mieszkają tu stale lub czasowo tylko te gatunki zwierząt, które na przestrzeni bezleśnej znalazły odpowiednie warunki życiowe. Zając przebywa w lesie i w polu, sarny i jelenie odwiedzają pola, podobnie jak dzik. Stepowy drop zamieszkuje pola uprawne, znajdując tam obfite pożywienie.
Pola są doskonałym siedliskiem dla wielu gryzoni. Chomik jest przede wszystkim mieszkańcem upraw zbożowych. Stepowa pierwotnie kuropatwa obecnie jest mieszkańcem pól. Tereny te są dogodnym terenem łownym dla wielu ptaków drapieżnych. Przebywa tu także myszołów włochaty, przybysz zimowy z północy, bardzo pożyteczny, niestety często strzelany jako szkodnik.
Gatunki południowe zwierząt w faunie Polski
Rozsiedlenie gatunków południowych w Polsce trudno dokładniej oznaczyć. Chodzi tu o gatunki, których właściwą ojczyzną jest obszar czarnomorski i śródziemnomorski. Spośród motyli największa ćma europejska - pawica wielka (gruszówka) jest gatunkiem południowym znanym w Polsce jedynie z okolic Zamościa. Modliszka, należąca do szarańczaków, znana jest z kilku miejscowości na zachodzie kraju, poza tym występuje w kieleckim i widłach Wisły oraz Sanu.
Spośród gadów lokalnie występuje u nas wąż Eskulapa, żyjący w ciepłych i suchych miejscach okolicy Zwierzyńca Lubelskiego, w Bieszczadach i Złotym Potoku (kieleckie).
Fauna słodkowodna w Polsce. Poznaj zwierzęta żyjące w wodach słodkich w naszym kraju!
Omawiając faunę wód słodkich, trzeba uwzględnić nie tylko ich podział na fauny wód stojących i bieżących, lecz także niżowych i górskich. Ograniczymy się tu do omówienia głównie zwierząt kręgowych.
Ryby rzek Polski niewiele różnią się od fauny rybiej krajów sąsiednich. Wśród ryb słodkowodnych, występujących w rzekach choćby tylko okresowo, poważne znaczenie mają niektóre ryby łososiowate. Łosoś w porze tarła wędruje z Bałtyku - do niektórych rzek Pomorza, Odrą do Warty, a Wisłą do Soły i Skawy. Troć ma swe tarliska, podobnie jak łosoś, na Pomorzu, a przede wszystkim w Dunajcu i Rabie. Mieszkańcem strumieni i rzek o niskiej ciepłocie i bystrym prądzie jest pstrąg, mający w Polsce dwa obszary rozsiedlenia, północny - niżowy i południowy - górski.
Mieszkańcami wód górskich są lipień, głowacz pręgopłetwy oraz kleń zamieszkujący też rzeki niżowe. Brzanka w Polsce sięga swym rozsiedleniem tylko do górnej Wisły po Kraków i jej karpackich dopływów oraz Olzy. Jedną z najrzadszych w Polsce ryb jest jesiotr. W Czarnej Orawie, należącej do zlewiska Morza Czarnego, żyje ryba łososiowata głowacica, gatunek niewędrujący. Z ryb jeziornych warto wymienić dwie ryby łososiowate: sielawę, zamieszkującą większe jeziora pomorskie i Pojezierza Mazurskiego, a także niektóre jeziora w regionie białostockim, a także niektóre jeziora. Sieja żyje w Wigrach, w jeziorach mazurskich i Zatoce Puckiej.
Do fauny wodnej zaliczyć należy młodociane stadia, a w niektórych przypadkach i formy dojrzałe, płazów. W Karpatach i Sudetach rozsiedlona jest traszka górska, występująca też lokalnie poza górami, w kieleckim. Jej krewniak, traszka karpacka, jest gatunkiem karpackim, poza tymi górami żyjącym jedynie w Górach Oderskich. Sudety i Karpaty zamieszkuje salamandra plamista, żyjąca też w Ojcowie, w okolicy Chrzanowa i na Zamojszczyźnie.
Osobliwością fauny Tatr jest niewielki skorupiak, skrzelopływka bagienna, pozostałość (relikt) z epoki lodowcowej. Żyje ona po stronie polskiej tylko w Stawie Dwoistym, a w Tarach słowackich w jednym ze Stawów Furkotnych. Znaleziono ją swego czasu w jednym z jezior mazurskich.
Fauna śródlądowego Morza Bałtyckiego na północy Polski
Bałtyk, jako morze śródlądowe, różni się znacznie pod względem warunków życia fauny od Oceanu Atlantyckiego i Morza Północnego. W porównaniu z fauną mórz otwartych świat zwierzęcy Morza Bałtyckiego jest ubogi. Wskutek słabego zasolenia brak w nim wielu elementów składowych mórz pełnosłonych, np. jeżowców, rozgwiazd, koralowców, wielu mięczaków, skorupiaków i oczywiście ryb, a między nimi żarłaczy. Słabe zasolenie i inne czynniki powodują u wielu gatunków zwierząt bałtyckich skarlenie. Jednym z najbardziej charakterystycznych zwierząt Bałtyku jest skorupiak podwój, zamieszkujący także Morze Białe. Przedostał się on do Morza Bałtyckiego w epoce lodowcowej z północy przez połączenia morskie wówczas wiodące przez Finlandię oraz jeziora Onega i Ładoga. Z mięczaków pospolity jest omułek, który tutaj osiąga zaledwie 1/3 rozmiarów okazów atlantyckich. Pospolita jest również meduza chełbia modra, pojawiająca się niekiedy masowo w różnych częściach Bałtyku. W zaroślach trawy morskiej przebywają dwa gatunki ryb o bardzo wysmukłych kształtach, upodobniających je do liści tej rośliny - są to iglicznia i wężynka. Na większych głębiach spotykamy przedstawicieli ryb flądrowatych, między nimi stornię. Okresowo licznie pojawia się szprot i śledź - ryby ważne pod względem gospodarczym. W Zatoce Puckiej odbywa tarło cenna ryba łososiowata, sieja. Najcenniejsza ryba z tej samej rodziny, łosoś, dziś występuje w małej ilości. Z Bałtyku przedostaje się do naszych rzek jesiotr i młody węgorz, który już jako ryba dojrzała wędruje z powrotem przez Bałtyk do Atlantyku, by w jego zachodniej części odbyć tarło. W ciepłej porze roku wędruje z Morza Północnego do Bałtyku makrela. Nie rozmnaża się tu jednak. Przybyszem z mórz wschodnioazjatyckich jest krab wełnistoręki, zwany też krabem chińskim. Skorupiak ten został zawleczony do wód europejskich przez okręty. Okazy młodociane kraba chińskiego wędrują w górę rzek, a dojrzałe spływają do morza na tarło. W Wiśle łowiono go w okolicach Włocławka.
Wyjątkowo rzadkim zjawiskiem w Bałtyku są wieloryby. Delfiny, poza morświnem, dość pospolitym, też nie są dość częstym zjawiskiem, nawet w Bałtyku zachodnim. Spośród fok jedynie foka szara pojawia się niezbyt rzadko u naszych brzegów. Inny gatunek, foka obrączkowana, rzadka w naszych wodach Bałtyku, występuje liczniej w jego zachodniej części.
Bałtycki świat ptasi nie jest gatunkowo bogaty. Główną rolę odgrywają w nim mewy, przede wszystkim najpospolitsza mewa śmieszka, poza tym mewa siodłata i mewa płowa. W zimie odwiedzają nasze wybrzeża i tu zimują m. in. kaczka lodówka, gnieżdżąca się na północy Europy, kaczka uhla. W przelotach na południe zatrzymują się czasowo i naszych brzegów liczne gatunki ptaków wodnych i brodźców północnych. Spośród wodnych wymienić można markaczkę czarną, kaczkę edredonową, alkę krzywonosą, traczyka lodowego.
Geologiczna budowa Polski jako wynik długotrwałych i skomplikowanych procesów
Geologiczna budowa Polski jest wynikiem długotrwałych i skomplikowanych procesów geologicznych. Kilkakrotnie w różnych okresach istniały na obszarze Polski góry, które niszczone następnie przez takie czynniki, jak wiatr, rzeki, lodowce i wietrzenie atmosferyczne, ulegały obniżeniu, a następnie były zalewane przez fale morskie. Obecny krajobraz i budowa geologiczna Polski jest wynikiem ścierania się dwóch odwiecznych sił działających na Ziemi. Sił wewnętrznych - wypiętrzających, tworzących góry, powodujących trzęsienia ziemi oraz sił zewnętrznych, które niszczą utworzone nierówności i dążą do utworzenia płaskiego, wyrównanego krajobrazu.
Utwory geologiczne widoczne na powierzchni w Polsce. Patrząc na geologiczną mapę Polski, na której znajdziemy zaznaczone warstwy skalne wychodzące na powierzchnię i ich wiek, widzimy, że na obszarze Polski można wyróżnić pas wyżyn i gór na południu, gdzie ukazują się na powierzchni warstwy starsze oraz rozległy Niż Polski, gdzie w nielicznych tylko punktach znajdują się wychodnie warstw starszych. Cały Niż Polski w czasie czwartorzędu uległ wielokrotnym zlodowaceniom i został pokryty grubą warstwą osadów lodowcowych przyniesionych przez lądolód ze Skandynawii. W czasie maksymalnego zlodowacenia lądolód północny dotarł do Sudetów i Karpat, typowe jednak krajobrazy lodowcowe - pagórki morenowe i pojezierza - zachowały się tylko w północnej Polsce.
W Polsce południowej, gdzie znajdują się wychodnie starszych skał, można wyróżnić kilka jednostek geologicznych.
Sudety zbudowane są ze skał magmowych i metamorficznych oraz z osadów paleozoicznych, a w mniejszym stopniu mezozoicznych (kredowych).
Górny Śląsk jest to rejon wielkiego zagłębia węglowego wieku karbońskiego. Na jego północno - wschodnim obrzeżeniu występują wapienne osady jurajskie, tworzące pasmo Jury Krakowsko - Częstochowskiej.
Góry Świętokrzyskie mają jądro zbudowane z utworów paleozoicznych oraz obszerne obrzeżenie mezozoiczne. Między nimi a Zagłębiem Górnośląskim znajduje się niecka miechowska, wypełniona utworami kredowymi. W Lubelszczyźnie na dużych przestrzeniach występują utwory kredowe i trzeciorzędowe. Zapadlisko przed karpackie jest wypełnione osadami trzeciorzędowymi.
Najdalej na południu Polski znajdują się Karpaty zbudowane w przeważającej części z trzeciorzędowych i kredowych utworów fliszowych. Naprzemianległe piaskowce i łupki o dużej grubości występują w Beskidach, a mezozoiczne osady wapienne w Pieninach i Tatrach. W Tatrach prócz skał osadowych znajdują się również skały magmowe i metamorficzne (gnejsy).
Wymienione wyżej jednostki geologiczne, takie jak Sudety, Góry Świętokrzyskie, Jura Krakowsko - Częstochowska, niecka miechowska itd., muszą oczywiści mieć swe przedłużenie dalej ku północy, na Niżu Polskim. Struktury te jednak zostały pokryte przez osady młodsze i dlatego nie są widoczne na powierzchni.
W celu poznania budowy głębszego podłoża na Niżu Polskim stosuje się różnorodne metody geofizyczne. Pozwalają one na właściwe usytuowanie głębokich wierceń, z których uzyskujemy wiadomości o budowie geologicznej głębszego podłoża.
Przedstawiony poniżej obraz budowy geologicznej Polski oparty jest właśnie na wynikach głębokich wierceń na Niżu i na metodach geofizycznych. Uzyskanie nowych źródeł surowców, jak rudy żelaza, kruszce miedzi, sól kamienna i potasowa oraz ropa naftowa, zależy od gruntownego poznania budowy geologicznej głębokiego podłoża w północnej Polsce.(c) 2024 leonzoo.pl / info@leonzoo.pl / +48 696 426 746 / Polska